Zakłady chemiczne w Inowrocławiu to jedna z najstarszych czynnych fabryk chemicznych w Polsce. Znajdują się one w południowej części miasta Inowrocławia, zlokalizowane na północnym brzegu rzeki Noteć. Wraz z zakładami w Janikowie są jedynymi producentami sody kalcynowanej w Polsce. Fabryka zajmuje dużą część dzielnicy Mątwy, której nazwa najprawdopodobniej pochodzi od niegdyś mocno zmąconych wód Noteci. Będąc w Mątwach odnosi się wrażenie, że jest się na Śląsku, gdyż stare, ceglane budynki przeplatają się z przemysłową tkanką w postaci sieci wijących się między nimi rurociągów. Budowa zakładu rozpoczęła się w roku 1879, by w 1882 rozpoczęta została produkcja sody. Do ich budowy przyczyniła się znakomita baza surowcowa, jaką były złoża soli kamiennej w Inowrocławiu, wapieni w okolicach Barcina oraz zasoby wody w rzece Noteć. Z początku fabryka o nazwie "Chemische Fabrik Montwy" należała do spółki Robert Suermondt u. Co, by do roku 1907 nastąpił zakup akcji przez koncern Solvay. Do spółki Solvay należały również Krakowskie Zakłady Sodowe (zlikwidowane fizycznie w 1996), z historią których nierozerwalnie wiąże się życiorys Papieża Jana Pawła II. Od tamtego czasu zmieniano technologię produkcji, z metody Honingmanna na bardziej wydajny proces ciągły Solvaya, w oparciu o który wytwarza się sodę również w Janikowie. W 1919 roku do zarządu fabryki weszła polska kadra kierownicza, natomiast firma istniała pod szyldem "Zakłady SOLVAY w Polsce". W latach II wojny światowej, pomimo braku zniszczeń, stan zakładu mocno się pogorszył. Taki stan rzeczy wywołany był z powodu zaniedbania remontów, wywiezienia polskiego personelu inżynieryjnego oraz sabotażu załogi. Zakład został ponownie uruchomiony w maju 1945 roku i intensywnie był rozbudowywany. Po II wojnie zostały również włączone do Inowrocławia same Mątwy. W 1949 roku przejęte zostały budynki dawnej Cukrowni Mątwy, które zostały zaadoptowane na wydział chlorku wapnia i do dziś ich zabytkowy charakter jest wyraźnie widoczny w zabudowaniach. Owe dawne, cukrownicze budynki znajdują się po wschodniej stronie ulicy Poznańskiej, przez co przejeżdżając tamtędy można zwrócić uwagę na lokalizację zabudowań fabrycznych po obu stronach ulicy. W latach 1975 - 1979 wybudowana została wytwórnia sody ciężkiej "Mątwy II". Co ciekawe, niegdyś kamień wapienny był dostarczany do zakładu koleją linową, będącą odnogą istniejącego do dziś odcinka Piechcin - Janikowo. Część zabudowań zakładu Mątwy II została rozebrana, w tym silosy magazynowe sody kalcynowanej oraz potężna bateria pieców wapiennych o ceramicznym płaszczu, których pozostałości jeszcze pamiętam na początku lat 2000. Obecnie asortyment zakładu stanowi m.in. soda kalcynowana i ciężka, chlorek wapnia czy kreda. W 2015 roku zakończono program inwestycyjny, dzięki któremu moce produkcyjne sody kalcynowanej w zakładzie wzrosły z 600 do 800 tys. ton rocznie, co czyni obecnie zakład ten największą fabryką sody w Polsce. Właścicielem zakładu jest polska spółka chemiczna Ciech Soda Polska S.A. Pod koniec roku 2022 dokonano remontu 150 - metrowego komina żelbetowego, przez co ładnie prezentuje się w blasku wiosennego słońca. Ten sam komin niegdyś posiadał oznakowanie przeszkodowe w postaci wąskich, również biało - czerwonych pasów, pokrywających jego trzon od trzeciej do ostatniej galerii obwodowej (swoją drogą trochę tęsknię za taką szatą graficzną :-) ) Widok tej kujawskiej fabryki był od dziecka dla mnie sentymentalny i intrygujący, wszak jej potężne zabudowania zawsze dominowały pośród płaskich, rolniczych terenów Inowrocławia i mocno się wyróżniały w krajobrazie. Najbliższe lata prawdopodobnie przyniosą kolejne duże zmiany w lokalnym krajobrazie przemysłowym, gdyż w pobliżu zakładu planowana jest budowa największej w Polsce instalacji termicznego przekształcania odpadów komunalnych, która jednocześnie ma stać się nowoczesnym źródłem niezbędnej energii cieplnej oraz elektrycznej dla fabryki.
____________________________________________________
Industrial landscape of soda ash and chemical factory owned by CIECH company. Plant is located at Noteć river in southern part of Inowrocław city. It's one of the oldest running chemical plant in Poland. Factory was build in 1879.
