The Flickr Broeder Image Generatr

Is it a trip to Efteling if you don't take a photo of one of the bins?

This one is from Danse Macabre

Wie het dichts bij het vuur staat warmt zich het best. Of eigen haard is goud waard, Opdracht bij de NCN luid : maar een foto en beeld een spreekwooord of gezegde uit".
Een Lensbaby foto bewerkt met Niksoft onder Corel-PSP . De broeder wakkerd het vuurtje aan

(Dit is een lensbaby foto dat betekend dat de getoonde F waarde niet juist is. composer pro met sweet 50 )

Het was NCN clubdag alle leden van de Nikon Club Nederland konden vandaag in het Archeon genieten van lezingen, nieuwe objectieven uit proberen en het museumpark bekijken. Op zeker moment kom ik deze jonge tegen, Hij is Broeder en narukkelijk geen monik. ondertussen ook gewoon student in iets met cijvertjes.

Door Laura Knol, Burgh-Haamstede
Vanavond, 2 september 2021, zagen we de "Vrijbuiter" uit Zierikzee varen met aan boord muzikanten die optraden tijdens het Zeeland Nazomerfestival met o.a. Peter Slager en Broeder Dieleman. Leuk om vanaf de wal de muzikanten te horen spelen. Het schip werd verlicht door de ondergaande zon in Burghsluis en leuk om dit onverwacht te horen en zien.

Door Laura Knol, Burgh-Haamstede
Vanavond, 2 september 2021, zagen we de "Vrijbuiter" uit Zierikzee varen met aan boord muzikanten die optraden tijdens het Zeeland Nazomerfestival met o.a. Peter Slager en Broeder Dieleman. Leuk om vanaf de wal de muzikanten te horen spelen. Het schip werd verlicht door de ondergaande zon in Burghsluis en leuk om dit onverwacht te horen en zien.
Deze foto is een close-up met de telelens van de artiesten.

Vlodrop 2021

Broeder brouwer Pype

Soprano;
With Gilbert Den Broeder, piano;
Finalists of the Grachtenfestival Conservatoriumconcours;
Klassieke muziek;
Vondelpark Openluchttheater, Amsterdam,
August 11th, 2019;

© co broerse

Poet [Dichter des Vaderlands] en singer-songwriter/banjo;
Dichterbij: Poëzie en muziek in het Westerpark;
Westerpark, Amsterdam,
June 23th, 2019;

© co broerse

DSC06343

Rudolf Staverman en Ben de Gier in de Sibil

Peter van Leeuwen BISSCHOP RUDOLF STAVERMAN (1915-1990) Een biografie Nijmegen / 1994:
www.papuaerfgoed.org/files/Leeuwen_1994_Bisschop.pdf


DE VLIEGERIJ EN ZIJN BETEKENIS VOOR HET MISSIEWERK

Een apart hoofdstuk over de missievliegerij lijkt me hier wel op z'n plaats, omdat de missie zonder dat bedrijf nooit had kunnen doen wat zij heeft gedaan.
Al lang was het duidelijk dat de missie in Nieuw Guinea op een gegeven moment gebruik zou moeten maken van eigen vliegtuigen. De bevoorrading van de posten over land zou op de duur een te grote belasting gaan vormen voor de plaatselijke bevolking. Bovendien zou de groei van de missie belemmerd worden als er niet een betere en meer frequente manier zou worden gevonden om de posten in het binnenland te voorzien in hun materiële en personele behoeften. Missievliegerij was noodzakelijk wilde de missie blijven functioneren en uitgroeien. Gestart in 1958 zou de missievliegerij rond de jaren 1965-1969 zorgen voor een grote verandering: een verandering die niet alleen de bevoorrading van de posten betrof, maar ook het contact van de posten onderling. De radiozenders, die noodzakelijk waren voor het vliegverkeer, zorgden er ook voor dat de communicatie tussen de missionarissen beter en intensiever werd.
Over het ontstaan en de geschiedenis van de missievliegerij wil ik het hier niet hebben: die is elders al uitvoerig beschreven. Ook niet hoe missionarissen een eigen vliegveld moesten aanleggen en de problemen die daaraan verbonden waren, want zelf heb ik nooit een vliegveld hoeven aan te leggen en zijn mij de zorgen daaromtrent bespaard gebleven. Wel heb ik van mijn medebroeders vernomen dat het aanleggen van een vliegveld een heidens karwei was. Meestal volgde de ene ontgoocheling na de ander, voordat het vliegveld eindelijk goedgekeurd werd door de piloten. Niet dat de piloten in hun eisen onredelijk waren, maar zij waren zich terdege bewust van hun verantwoordelijkheden wilden het graag zelf ook overleven.
Meestal moest zo'n missionaris een paar jaar al zijn energie geven aan het aanleggen van een eigen strip. Wanneer hij dan eindelijk dacht klaar te zijn en een testvlucht kreeg (vlucht over de strip heen), kreeg hij meestal te horen wat er nog aan mankeerde wilde de strip goedgekeurd worden. En met dat "wat er nog aan mankeerde" was hij weer vier maanden of een half jaar bezig... En dan nog was het niet zeker of zijn strip door de piloten voor 100 procent vliegwaardig werd bevonden. Meestal volgde er dan wel een testlanding en als die goed verliep kwam de piloot een paar keer met een halve lading. Maar om een volle lading te krijgen moest er meestal dit of dat nog "even" in orde gemaakt worden. En dan kon de missionaris er weer "even" tegen aan gaan staan. En dan te bedenken dat die vliegveldjes vaak op een schuine kant van een helling lagen of achter een bergje, dat de aan- of uitvlucht bemoeilijkte. Had er eenmaal een crash plaats gevonden, dan had het vliegveld van die missionaris een slechte naam bij de piloten. Het gevolg was dat bij slecht weer een vlucht op zijn vliegveld al snel gecanceld werd.
Het aanleggen van zo'n strip was veel tijdrovender en problematischer dan een keer een opvoer over land organiseren.
Vliegen in Nieuw Guinea, vooral in het bergland, was een riskante zaak. Bergen, regen, mist, verraderlijke windvallen, snel wisselende weersomstandigheden: het waren allemaal dingen waar een piloot regelmatig mee te maken kreeg. Als piloot in Nieuw-Guinea moest je de risico's op hun juiste waarde weten in te schatten: niet te voorzichtig (want dan kwam je nergens), maar ook niet onbezonnen. Een flexibele geest was beslist noodzakelijk: op de juiste momenten moest je kunnen improviseren. Een goed oriëntatievermogen was eveneens gewenst, want het instrumentenbord van een Cessna was maar beperkt.
Bij aanvang van het eigen missievliegbedrijf was men er van uit gegaan dat het bedrijf door paters gerund zou worden. Dus ook de piloten zouden paters zijn. De achterliggende gedachte hiervan was o.a. dat de missionaris op een eenzame post zodoende ook eens een medebroeder op bezoek zou krijgen. In praktijk is dat nog al tegengevallen. Die paters-piloten hadden er meestal nog een andere functie bij, zodat een nachtje overblijven bij een medebroeder er meestal niet in zat.
Waren priesters nu geschikt als piloot? Theo Jansen, een lekenpiloot, zei me eens:: "Paters hebben een verkeerde opleiding en instelling om piloot te zijn!" Ik geloof dat ik begreep wat hij wilde zeggen. Als je piloot bent, heb je daaraan een volledige en verantwoordelijke job, die niet toelaat dat je er ook nog iets bij doet. Bovendien worden paters voor alles en nog wat gevraagd en kunnen vaak maar moeilijk weigeren. Een leken-piloot heeft daar minder last van: hij wordt veel minder voor iets anders gevraagd en kan gemakkelijker weigeren.
Van de drie paters die in Hilversum een pilotenopleiding hadden gevolgd, werd er één al direct bij aankomst in Nieuw-Guinea afgekeurd: hij bleek zich onvoldoende te kunnen oriënteren tussen de bergen. Bovendien was hij te zenuwachtig. De tweede maakte al spoedig een crash, waarbij de vier inzittenden ternauwernood aan de dood ontsnapten: van verder vliegen zag hij maar af. En de derde vloog in de mist tegen een boom : hij overleefde het niet. Het was dus geen succes, die vliegende paters franciscanen. Evenmin bij de broeders franciscanen. De eerste broeder verongelukte al bij de tweede of derde solovlucht: hij bracht het er gelukkig levend vanaf. De tweede broeder piloot vloog tegen een berg, waarbij alle inzittenden om het leven kwamen.
Lag het misschien aan de franciscanen dat het zo vaak mis ging? Het begon er wel op te lijken, want een broeder van de Kruisheren, die na zijn uittreden piloot bij de missievliegerij werd, bleek een zeer bekwame piloot te zijn. Maar ook hij kwam na jarenlang uitstekend vliegen bij een ongeluk om. Van de leken-piloten echter is, ofschoon ze bijna allemaal wel eens gecrasht zijn, niemand omgekomen (behalve dan die uitgetreden broeder en een Indonesische piloot). Vliegen was dus beslist niet zonder gevaren, en alle missionarissen hebben dat op een of andere manier wel eens ondervonden. Allemaal hebben ze wel eens een hachelijk moment beleefd. Zelf heb ik twee keer in mijn rats gezeten.
Vanuit Enarotali moest ik eens naar Moanemani. Ik zou als eerste afgezet worden en de piloot zou met twee andere passagiers doorvliegen naar Timeepa en dan naar de kust. Waarom weet ik niet, maar onderweg besloot de piloot (Theo Jansen) van de route af te wijken en eerst naar Timeepa te gaan. Vermoedelijk omdat het daar tegen de middag nogal eens winderig kan zijn met het risico van een landing met staartwind. Pater Zwartjes in Timeepa gaf, voordat hij zich naar het vliegveld begaf, via de radiozender aan ons door dat er geen wind was. Maar nog voordat hij op het vliegveld was aangekomen (een kwartier lopen) was de wind opeens opgestoken. Terug naar huis gaan om ons via de zender voor die wind te waarschuwen, had geen zin meer: we waren al vlak bij de strip. De piloot zette de landing in, maar boven de strip merkte hij dat de wind te sterk was en hij besloot door te starten. De wind was echter zo sterk dat hij geen hoogte meer kon maken. We vlogen recht op een Ekagi-hut af. Ik dacht: dit is het einde. Rakelings scheerden we over de hut. Daar waren we goed vanaf gekomen. Maar meteen deed zich het volgende probleem al voor: rechtdoor vliegen was onmogelijk vanwege de bergen die meteen achter de strip opdoemden.
De piloot was dus gedwongen om met geringe hoogte een bocht te nemen. Dat lukte hem ook wonder wel, al was het dat we tussen de bomen door vlogen. Misschien droom ik daarom nog wel eens dat we tussen bomen door vliegen en er niet uit kunnen komen. Een tweede landingspoging lukte beter, maar toen we uitstapten stond de piloot te trillen op zijn benen. Later hoorden we dat zich drie mensen in die hut bevonden en dat het vliegtuig alle dakbedekking van het huis had weggezogen.


Radio: Vanaf 33:55 Frans Verheijen www.vpro.nl/speel~POMS_VPRO_406954~het-kruis-geplant-3-de...

Film: Eerste vliegende paters van Nederland
Polygoon Hollands Nieuws, mei en juni 1957

Recente reportage over vliegen in Papoea: www.youtube.com/watch?v=fANLpftuC9A

De drie zusters van het Franciscaanse Leken Instituut de Derde Orde van Brummen: Fried Gerards, Annie Penners en Carla Holla, werkzaam te Epouto. Hier met drie communicantjes van de huishoudschool.

(...)(...)(...) in Epouto ook drie zusters van het Leken instituut van de Derde Orde van Brummen: Fried Gerards, Annie Penners en Carla Holla. Fried en Annie runden samen een soort huishoudschooltje. Fried gaf er wat naailes, naaide bovendien voor de paters van de buitenstaties, zorgde voor de kerkwas en deed daarnaast nog allerlei klusjes. Annie zorgde voor de keuken, de wasserij, en gaf lessen aan de huishoudschool. "Huishoudschool": een geweldige naam voor dat kleine clubje meisjes! Geen van die meisjes had de lagere school gevolgd: ze kenden geen Nederlands en geen Indonesisch. En in het begin kenden de drie zusters geen Ekagi. Begrijpelijk dat het voor die zusters en meisjes wel eens moeilijk was, want hoe moesten ze elkaar verstaan? Tegelijkertijd betekende het wel dat de drie zusters er de beste school vonden om het Ekagi te leren: ze moesten wel.
En Carla? Die nam vier klassen lagere school voor haar rekening. Ze beschikte echter over geen enkel boekje, want de school was een experiment-school: in het. Ekagi Nederlands. En dan te weten dat Carla helemaal geen opleiding had als onderwijzeres. Bovendien gaf zij 's middags ook nog godsdienstlessen en hield 's zondags de preek in het Ekagi. Geen wonder dat ze me na een week kwam vragen haar op school te komen helpen en of ik 's zondags de preek wilde verzorgen. Ik had er begrip voor, maar vroeg haar toch om te wachten tot na Kerstmis: dan zou ik het van haar overnemen. In die zes weken wilde ik de Ekagi-taal leren.

27 Jaar missionaris in Irian Jaya, Cleophas Ruigrok 1996
pag. 76-77

HUISHOUDSCHOOL EN NAZORG

De zorg voor de vrouw is van meet af aan aandachtspunt van de missie geweest Vrouwen zijn in ons werk zeker geen vergeten groep geweest. Al in 1952 begonnen aan de Wisselmeren de dames Fried, Annie en Carla met de zorg voor de ontwikkeling van de vrouw. Epouto had toen niet voor niets de naam: "Beschavingscentrum". Toen ik in oktober 1954 in het Paniaigebied aankwam bestond er al een huishoudschool. Niet dat die school in het begin op een hoog peil stond. Dat was ook niet mogelijk: meisjes die een 6-jarige school hadden doorlopen, waren er in dat gebied nog niet, zelfs niet met drie jaar school. Over het algemeen hadden ze helemaal geen school gehad. Op de huishoudschool werd geprobeerd deze meisjes iets bij te brengen op het gebied van wassen, koken en kleren verstellen. Ze kregen iets over babyverzorging en hygiëne. Dat gebeurde allemaal in de Ekagitaal, want noch de dames, noch de leerlingen kenden het Indonesisch of Maleis.
Er was natuurlijk een groot verloop onder die meisjes, want het gebeurde regelmatig dat een meisje door haar familie werd weggehaald om te trouwen. Bemoedigend was het niet. Maar gezegd moet worden dat de meeste meisjes, hoe weinig ze ook hadden opgestoken, altijd iets uitdroegen naar de kampong van wat ze geleerd hadden Sommigen van het eerste uur hebben nog steeds een goede invloed op hun omgeving, zoals een Maria en Natalia Agapaa en een Angela in Epouto zelf.
's Morgens gaf Carla les aan de jeugd op school en 's middags gaf zij les aan de volwassen vrouwen. Een gedeelte van het werk van de dames bestond in het verzorgen van de jeugd van het asrama (internaat). Voor het eten zorgden de asrama-kinderen meestal zelf, maar voor hun kleren werd gezorgd. Ze hielpen mee in het huishouden van de dames, zorgden voor de pastorie en deden de kerkwas van de buitenstaties. Zo was de situatie toen ik pastoor was in Epouto.
Tot 1956 was de bewoning voor die meisjes niet geweldig: ze woonden en leefden in een gewone Ekagi-hut. Toen de Dames verhuisden naar de andere kant van de Ipi(-rivier), kwam er ook voor de meisjes een betere ruimte beschikbaar. Het internaat kreeg er een naai- en leskamer bij.
Het peil van de huishoudschool werd na 1959 beter. Toen kwamen er meisjes bij die drie jaar schooi hadden gehad. Dat werd zelfs op de duur een voorwaarde. Uitzonderingen daarop waren de meisjes die met een katechist of guru moesten trouwen. Zo heeft Cecilia Mote in 1956 drie of vier maanden de huishoudschool gevolgd omdat ze met de tukang (werker) van de pastoor van Waghete zou trouwen en daardoor voor het huishouden van de pastoor kon zorgen. Tot 1995 heeft zij dat met enkele onderbrekingen gedaan.
In 1958 kwamen de Zusters van Heerlen in Enarotali. Ook zij begonnen heel primitief met een huishoudschool. Zuster Jorista, jaren China achter de rug, kwam in de keuken. Ze kende geen Indonesisch, maar deed niet onder voor anderen. Sommige mensen (zoals later ook Zuster Veróne) verstaan nu eenmaal de kunst om iets over te dragen zonder taal te kennen, maar met gebruik van gebaren en vooral met veel offerzin en liefde. Vreemd als je er over nadenkt, maar vaak heb ik van de meisjes uit de kampongs de groeten moeten overbrengen aan zulke typen, terwijl anderen, die hen eigenlijk veel meer kennis hadden bijgebracht, dan vergeten werden. Je moet een speciale gave hebben om met zulke meisjes om te gaan.
Op een gegeven moment werd het toch noodzakelijk onderscheid te gaan maken tussen de meisjes die meer onderwijs hadden gehad en die wat dat betreft minder bedeeld waren. Aangezien Fried, Annie en Carla redelijk goed het Ekagi beheersten zouden zij in Epouto de minder bedeelden ter harte nemen, terwijl voor de huishoudschool in Enarotali de toelatingseisen hoger werden gesteld.

27 Jaar missionaris in Irian Jaya, Cleophas Ruigrok 1996
pag. 217-218

Nerius Louter en Jan Peeters

Frans Roozen